De laatste dagen ging het weer veel over het verschil tussen hoe iets aan ons verschijnt en hoe iets in de werkelijkheid is. En over dat het heilzaam is om eens even in de spiegel te kijken. Maar, wat zie je dan?

Toen ik studeerde aan de universiteit bleek mijn blik steeds weer te vallen op het begrip mimesis. Op een dag vind ik de dunne bundel essays van filosoof en hoogleraar Samuel IJsseling. Hij doet een gedurfde aanzet om dit grondbegrip uit de Oudheid opnieuw te duiden. Hij brengt het in verband met onze tijd, met onze kunst en literatuur, maar ook met onze identiteit.

Ik blader nu in het boekje en lees opnieuw: in de mimesis ontdekt en onthult de mens zichzelf en de werkelijkheid.

Zo’n krachtig instrument wat de filosofen en andere mensen hanteren wil je natuurlijk beter leren kennen. Eenvoudig is het niet. IJsseling merkt in de inleiding op dat elke vertaling van het woord mimesis* weer nieuwe problemen oproept. Hij legt de vinger op het raadselachtige en ongrijpbare hiervan.

Het heeft, zo schrijft hij, iets te maken met de gebruikelijke maar niet vanzelfsprekende tegenstelling tussen echt en onecht, authentiek en niet authentiek.

Hoe gaat de kunstenaar hier mee om? Hij moet zich van huis uit bewegen in deze dubbelzinnigheid. Op dit moment is de pas verschenen, nieuwe biografie over Francis Bacon op weg naar mij toe. De kunstenaar doet een greep in de lagen werkelijkheid om zich heen, haalt daar iets uit naar boven en houdt het tegen het licht. En dan ontstaat er iets dat er eerder nog niet was.

Over hoe hij dat doet kun je niet te veel weten. Over het nabootsen en het maken, en wat abstractie daar mee te maken heeft.

In vier zomercolleges in juli ontdekken we samen wat dat in de kunsten betekent en hoe dit meeklinkt in onze identiteit. We zoeken onze weg met tekst- en beeldfragmenten en bewegen ons op het gebied waar ik graag naar toe ga: tussen de filosofie, de kunsten en onszelf.

Ik ga er hoopvol van uit dat we elkaar in levende lijve zullen ontmoeten.

Daarbij zeg ik in vol vertrouwen: tot ziens.

Katja Rodenburg

*nabootsen, navolgen, nadoen, naäpen, namaken, vervalsen, reproduceren, kopiëren, weerspiegelen, verdubbelen, afbeelden, uitbeelden, weergeven, voorstellen, herhalen en vertalen, reciteren en citeren, etc.

Inschrijven: https://hovo.vu.nl/nl/cursusaanbod/cursussen-zomer-2021/filosofie-en-religie/mimesis-poiesis-abstractie/index.aspx