Tagarchief: filosofie

Wat is de waarde van kunst? Sneak Preview

Deze weken moeten kunst en cultuur met alle macht maar aantonen dat ze belangrijk zijn voor ons en onze samenleving. Wat is de waarde van kunst en literatuur? Of je dat echt kan meten is de vraag.

Maar misschien moeten we wel meer nadenken over dit thema: wat heeft de kunst nu eigenlijk met ons bestaan op de wereld te maken?

Heel veel volgens filosoof Friedrich Nietzsche, die in 1872 optekent: Slechts als een esthetisch fenomeen is ons bestaan te rechtvaardigen. Kunst vormt niet een soort bellengerinkel bij ons zijn op de wereld. Met andere woorden, iets wat wel gemist kan worden. Nee, het behoort tot het hart van onze existentie. Deze gedachte van Nietzsche roept vragen op die vanaf zijn dood in 1900 doorwerken in de filosofie.

Bron afbeelding: HOVO Amsterdam najaargids 2024

In de serie najaarscolleges Op zoek naar betekenis – (over) leven met kunst en cultuur volgen we het verrassende verband tussen het nadenken over onze existentie en de rol van kunst en literatuur daarin. Daarbij maken we kennis met zes moderne Franse en twee Italiaanse filosofen.

Lees verder →

Op de fiets voor de nieuwe kunst

Waar kunstenaar Gabriele Münter ook heen reist, ze doet haar uiterste best om haar fiets na te laten sturen. Dat heeft een goede reden.

Want, ‘zonder fiets ben ik maar een half mens’, zo laat ze weten.

Bijzonder omdat in die tijd het fietsen voor een vrouw, laat staan het in bezit zijn van dit vervoermiddel, nog lang niet zo vanzelfsprekend is.

Het is een spannende, bijna bruisende periode. Vol verwachting en verandering ontwikkelt haar kunst en die van haar geliefde Wassily Kandinsky zich langzaam tot wat hen voor ogen staat. Een andere manier van kijken naar de werkelijkheid ontstaat.

Lees verder →

Le chemin de Nietzsche?

Het moment is voor mij gekomen, dat ik terugkeer naar de wereld als een Fransman vertelt Nietzsche. Een krachtige, misschien verrassende uitspraak die te denken geeft. Wat vindt de filosoof daar eigenlijk, in het zuiden van Frankrijk, in de lucht, de natuur, in het landschap?

Het denken van Nietzsche zoekt gedurende zijn leven naar een tegenwicht voor de zwaarte van het Duitse denken. Daarbij verplaatst hij zich ook fysiek door Europa. Altijd op zoek naar een plaats waar hij zich beter zal voelen, lichter en helderder…

Juist in een beslissende periode in zijn leven en werk, tussen 1885 en 1888, verblijft hij vaak rond Nice. Veel verborgen plekken en hoogten in het landschap van Nice hebben voor mij door onvergetelijke ogenblikken wijding gekregen schrijft hij in Ecce Homo.

Onder de indruk van zijn nieuwe omgeving schrijft hij in een brief aan een goede vriend eind november 1885:

Lees verder →

Een kamer met uitzicht voor Friedrich Nietzsche

Iets meer dan twintig jaar geleden sta ik in een eenvoudige kamer. Een bed, een paar stoelen, een tafel. Brede planken vormen de wand. Ik luister. Het is stil. Alleen de machtige natuur, de bergen en het meer, laten zich voelen. Dan schijnt de late middagzon door het raam.

Ik was al in de kamer van Goethe geweest. En naast het bureau van Schiller zag ik dat hij zelf sierlijk de titels op zijn gekafte boeken had geschreven.

Deze keer was het anders. Dit is een kamer om te werken én om te leven. Hoog in de bergen, vanuit een wereld die bestaat voordat andere mensen zich laten zien.

In de zomer van 1884 leest Nietzsche zijn eigen werk, alle boeken die hij  heeft geschreven, van De geboorte van de tragedie tot Aldus sprak Zarathustra. Het is bijna zijn veertigste verjaardag. Wat gaat hij de komende jaren doen?

Lees verder →

Krachtige verbeelding, langzame uitvoering – Masterclass en lezing ‘Zwaar metaal, nieuw licht’ Den Bosch

IMG_5625In het kader van het project rond het etsen en moderne ets-technieken ‘Zwaar metaal, nieuw licht’, verzorgde ik een masterclass voor de deelnemende kunstenaars en een afsluitende publiekslezing in het Grafisch Atelier in Den Bosch.

In deze lezing ging ik in op de bijzondere eigenschap van het ets-proces, in diverse vormen. De ets was bij uitstek een kunstvorm die vaak in opdracht werd uitgevoerd. Maar het is ook een middel voor de kunstenaar om juist naar een nieuwe manier te zoeken om zichzelf uit te drukken. Om te proberen, te experimenteren en om zijn kunst te beproeven. Want juist de beperkingen van het technische proces geven aan de maker de vrijheid om intensief met zijn materiaal om te gaan. Zo ontwikkelt William Blake (1757-1827) zijn eigen methode, omdat wat hij wil bereiken nog niet bestaat. Zijn verbeelding zoekt en vindt zo zijn passende uitdrukking. Ook Edvard Munch (1863-1944) schaaft zijn leven lang aan zijn eigen vaardigheden om etsen, houtsnede’s en litho’s te maken. Wat verbergt er zich onder de oppervlakte van deze werken? Lees verder →

Ode aan de Maas PLAKA in Megen – Tentoonstelling, ode en processie 28 juni – 5 juli 2015

Ode aan de Maas 

Rianne van der Steen

Het PLAKA kunstenaarsinitiatief in Megen organiseert met ‘Ode aan de Maas’ een speciaal evenement en een expositie waarmee ze een verbinding willen leggen tussen de ateliers, het gebouw de Acropolis, het leven en werken in de stad Megen en het Parthenon aan de Maas. Aanleiding is de internationale kunstmanifestatie Biënnale Mater Mosa.

Samen met PLAKA heb ik als curator met plezier gewerkt aan de vormgeving en uitvoering van dit community art project. Zo was het bijvoorbeeld een uitdaging om de voor de tentoonstelling beschikbare ruimte zo in te richten dat er een mooie lijn kon ontstaan. Een lijn die uitnodigt om de werken van de kunstenaars als geheel, maar ook als op zichzelf staande objecten te bekijken.
 Lees verder →

Het leven als kunstwerk – Oscar Wilde – Van Dorian Gray tot Andy Warhol HOVO Zomercolleges Vrije Universiteit Amsterdam 7,9,14 en 16 juli 2015

Oscar Wilde portret wikimed cHet leven als kunstwerk 

Bij verschijning roept ‘The Picture of Dorian Gray’ veel emoties op. Het schilderij van de stralende jonge Dorian verandert langzaam in iets dat het daglicht niet kan verdragen…De uitspraken in het voorwoord, zoals ‘No artist has ethical sympathies’ en ‘All art is quite useless’ doen zo mogelijk nog meer stof opwaaien.

Maar het boek is nog veel meer. In het fin-de-siècle van de 19e eeuw verandert het leven snel en diepgaand. Het denken over het leven en de kunst weerspiegelt de vragen waar we nu nog steeds mee worstelen. Hoe kan ik het best mogelijke leven leiden? Welke rol speelt de kunst daarin? Waar ligt de grens tussen fictie en realiteit? Lees verder →

Oscar Wilde In naam van de schoonheid 25 oktober 2014 Antheia Symposium Dordrecht

Oscar WildeOp 15 oktober 2014 is het 160 jaar geleden dat Oscar Wilde werd geboren. Om dit te vieren organiseren wij het symposium ‘Oscar Wilde – In naam van de schoonheid’, een unieke ontmoeting tussen de filosofie en de kunst. Zijn eigenzinnige manier van denken over kunst staat hierbij in het middelpunt.

Met zijn ogen kijken we naar de werken van andere kunstenaars uit de vaste collectie van het Van Gogh Museum, zoals die van Pierre Puvis de Chavannes, Camille Pisarro en Claude Monet. Edwin Becker (Van Gogh Museum) en Katja Rodenburg (Antheia) nemen u mee naar de fascinerende wereld van de filosofie en de esthetica, en de kunst van de tweede helft van de 19e eeuw en het fin-de-siècle. Lees verder →

Filosofie en kunst in Frankrijk in het Centre Erasme St. Etienne des Sorts bij Avignon

Foto0414Begin mei gaf ik weer een college-cursus van vijf dagen in het mooie Centre Erasme in Zuid-Frankrijk. Het centrum ligt in het dorp St. Etienne des Sorts (bij Avignon), aan de oevers van de brede rivier de Rhône.

Dit keer was het onderwerp ‘Filosofie van de kunst: van de goddelijke ingeving tot de sublieme ervaring’. Het werd een inspirerende week rond de inspiratie en ervaring in de filosofie en de kunst. Welke rol spelen ze in het scheppen van kunst? Hoe kunnen deze twee moeilijk omschrijfbare momenten betekenis geven aan ons leven? Lees verder →