Temidden van alle vooruitgang en het alleen maar kijken naar de natuur als een bron waar de mens naar eigen zin over kan beschikken, zet de dichter-filosoof Friedrich Hölderlin (1770-1843) een vraagteken. Hij ervaart de natuur en het landschap wat hem omringt anders. In een brief uit 1796 schrijft hij aan een vriend hoe hem dat voor ogen staat. Wat we nodig hebben is juist een gevoel voor de schoonheid van de natuur, de esthetische blik. Alleen zo kunnen we een begin maken met het overwinnen van het conflict dat we ervaren tussen onszelf en de wereld van de natuur.

Foto: Wilco Schipper

De jonge Friedrich Nietzsche is een bewonderaar en schrijft in het kader van een opdracht op school een verdedigingsschrift van de dan al bijna vergeten dichter-denker en zijn werk: ‘Inderdaad, dit proza is muziek – zachte smeltende klanken, onderbroken door pijnlijke dissonanten -.’

Met de lezing Friedrich & Friedrich – de natuur als spiegel zetten we de traditie van de Christmas Lecture voort. Zoals gebruikelijk leggen we een verband tussen aan de ene kant de filosofie en aan de andere kant de kunst(en). Wat zoeken deze denkers en kunstenaars in de natuur en het landschap? Hoe kunnen zij ons inspireren?

Edvard Munch (1863-1943) trekt zich terug uit de wereld en ervaart in de natuur het grotere geheel van de wereld en de schepping. Armando (1929-2018) en Anselm Kiefer (1945) gaan het gesprek aan met het landschap zelf en diepen de vaak onzichtbare tragische sporen op die we als mens in de natuur hebben achtergelaten. Maar zoeken deze kunstenaars niet ook naar méér dan dat alleen?

Dat ontdekken we in deze live online lezing waarin de werking van de schoonheid van het landschap centraal staat.

Aan de hand van gedichten en tekstfragmenten van Hölderlin en Nietzsche en de uitgekozen kunstwerken verdiepen we ons in deze vragen in de vorm van een beeldessay, in woord en beeld.

Ook de kunstenaars die we bespreken hebben hun reflecties opgeschreven die ons meer vertellen over de motieven achter de kunstwerken. We kiezen uit het, veelal onbekende, materiaal enkele veelzeggende passages.

U ontvangt enkele dagen voor de lezing het bijbehorende tekstblad, zodat u alvast de gedichten en tekstfragmenten kan lezen.

Ik nodig u graag uit om samen met andere ogen naar de natuur en onszelf te kijken en zo, misschien, een nieuw perspectief te ontdekken voor het komende jaar. En tegelijkertijd genieten van alle schoonheid die er is. Ik hoop het. Gaat u mee?

PS: En natuurlijk vertel ik dan ook meer over Nietzsche’s opstel en wat zijn docent eigenlijk vond van zijn ideeën over die onbekende dichter!

● Inschrijving: We houden het eenvoudig, mail katjarodenburg@antheia.nl met vermelding van uw naam en ‘Christmas Lecture’

● Waarom deze Christmas Lecture? Naar Engels academisch voorbeeld geven we al enkele jaren de Christmas Lecture, waarin we ons verdiepen in een filosofie en kunst thema.

● Wanneer vindt deze dag plaats? Online live lezing per zoom op zondag 28 december 2025 met inloop v.a. 10.00 u, start 10.15 tot ca. 12.00 u, met een kleine pauze rond 11.00 u.

● Ik houd deze lezing in mijn studeerkamer. Verwacht geen flitsende achtergrondbeelden in een professionele studio. Wel een boekenkast, voldoende licht en een hele goede microfoon. Een intieme setting dus.

● Hoe kan ik mij voorbereiden? Hand-out Bij de lezing hoort een digitale hand-out met de te bespreken tekstfragmenten en citaten, enkele dagen voor de lezing ontvangt u dit per mail. Tip: print deze hand-out uit zodat u het tijdens de colleges bij de hand kan houden.

● Hoe kan ik de kunst afbeeldingen volgen? Beeldpresentatie Tijdens het symposium onderzoeken we de vragen aan de hand van beeldmateriaal, de presentaties worden gedeeld en verschijnen op uw scherm.

● Kan ik zelf ook vragen stellen? Vragen Bij het college is er gelegenheid om vragen te stellen. Dit doen we live op het eind van de lezing. Tussendoor kunt u als dat nodig is begripsvragen stellen in de chatfunctie.

● Wanneer krijg ik de uitnodiging met de link naar de lezing? Link Christmas Lecture U ontvangt de link naar de ONLINE LIVE lezing via Zoom op de dag zelf voor 8.00 u.

● Hoeveel bedraagt de entree? Entree lezing inclusief hand-out: 18,- (incl.btw)

● * Bij de bevestiging van uw inschrijving ontvangt u de betaalgegevens. Als u uw telefoonnummer erbij zet kunnen wij evt. in voorkomend geval helpen met het verkrijgen van toegang tot de online lezing.

Katja Rodenburg is filosoof, denkt na over kunst, maakt tentoonstellingen en geeft colleges esthetica en kunstfilosofie. Zij is vooral geïnteresseerd in het proces van het maken, en in de raakvlakken met het proces van het denken. Al jaren geeft zij colleges aan het HOVO instituut van de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij schreef eerder onder andere Ik, Ophelia, over kunstenaars als John Everett Millais en Julia Margaret Cameron, Rineke Dijkstra en Helen van Meene en Armando en de melancholie van het scheppen, over de filosofische thema’s van de kunstenaar. Daarnaast werkt zij als leiderschap, visie en strategie-adviseur op het gebied van kunst en cultuur (musea). Meer op: antheiablossoms.blog