Categorie archief: Filosofie en Kunst inspiratie

Filosofie en kunst in Frankrijk in het Centre Erasme St. Etienne des Sorts bij Avignon

Foto0414Begin mei gaf ik weer een college-cursus van vijf dagen in het mooie Centre Erasme in Zuid-Frankrijk. Het centrum ligt in het dorp St. Etienne des Sorts (bij Avignon), aan de oevers van de brede rivier de Rhône.

Dit keer was het onderwerp ‘Filosofie van de kunst: van de goddelijke ingeving tot de sublieme ervaring’. Het werd een inspirerende week rond de inspiratie en ervaring in de filosofie en de kunst. Welke rol spelen ze in het scheppen van kunst? Hoe kunnen deze twee moeilijk omschrijfbare momenten betekenis geven aan ons leven? Lees verder →

Beer en mens artikel naar aanleiding van Grizzly Man in tijdschrift Kunst en Wetenschap

Grizzly Man Poster Werner HerzogNaar aanleiding van de documentaire film Grizzly Man (2005) van Werner Herzog  schreef ik het artikel ‘Beer en mens’. Op de filmposter staat: ‘ in de natuur zijn er grenzen’. De hoofdpersoon van de documentaire, natuuractivist Timothy Treadwell,  zocht echter naar manieren om de grens tussen de mens en de beer over te steken.  Uiteindelijk met fatale gevolgen. De filmbeelden uit zijn nalatenschap van de beren in Alaska zijn adembenemend mooi en onvergetelijk. In het artikel onderzoek ik de achtergrond van Treadwells’ missie,  de eeuwenoude band tussen de mens en de beer. Het werk van de filosoof Georges Bataille belicht het bijna onbewuste schemergebied dat tussen het dier en onszelf ligt.

Het is opvallend hoe vaak in oude rituelen bij volkeren over de hele wereld de beer een prominente rol speelt, zoals bijvoorbeeld bij de Ainu in Japan. Wat betekent de beer voor ons?

‘Beer en mens’ verschijnt op 5 juni in het zomernummer 2014 van het tijdschrift Kunst en Wetenschap.

www.kunstenwetenschap.nl

Filosofisch essay Van boom tot tafel in het boek Koningsdamast

Tijdens een besloten bijeenkomst werd op koningsdag 26 april het koningsdamast aangeboden aan koning Willem- Alexander en koningin Máxima.

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima bekijken het boek Koningsdamast met het essay Van Boom tot Tafel

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima bekijken het boek Koningsdamast met het essay Van Boom tot Tafel

Kunstenaar Margot Berkman maakte naar aanleiding van haar sierhek voor de koningslinden een ontwerp dat staat in de aloude traditie van het koninklijke tafellinnen. Het damast, geweven in het Textiel Museum in Tilburg, werd samen met het boek Koningsdamast in een fraaie doos aangeboden.

In het essay bespreek ik drie momenten uit de schilderkunst waarin de sinaasappel een bijzondere rol speelt: ‘La Primavera’(1480/1482) van Sandro Botticelli, ‘Stilleven van sinaasappels, citroenen en een roos’ (1633) van Francisco de Zurbarán en ‘Mère aux enfants à l’orange’ (1951) van Pablo Picasso. Een mooie gelegenheid om de esthetica (filosofie van de kunst) te verbinden met de praktijk van het kunst maken, waarbij ik ook over de vorm van het boek mocht meedenken.

Meer over het boek Koningsdamast via: www.margotberkman.nl

 

Friedrich Nietzsche en de kunst van het scheppen bij PLAKA in Megen

die_geburt_der_tragoedie_unzeitgemaesse_betrachtungen_i_-_iv_nachgelassene_schriften_1870_-_1873-9783423301510Onlangs was ik te gast bij PLAKA Art & Mind in Megen. ‘Kunst moet meer zijn dan een leuk plaatje, het moet voortkomen uit een achterliggende denkwijze of inzicht’, zo staat te lezen op hun website. Sinds 2003 nodigt PLAKA daarom filosofen uit om lezingen en presentaties te houden tijdens de maand van de filosofie. Op verzoek is dit uitgebreid tot een serie van drie, van de maanden april tot en met juni van dit jaar.

In de lezing ‘Friedrich Nietzsche en de kunst van het scheppen’ onderzochten we waarom steeds weer nieuwe generaties kunstenaars zich laten inspireren door het gedachtengoed van de in 1900 gestorven filosoof. Vooral het proces van het kunst maken staat hier centraal. Hoe ontstaat kunst? Welke krachten zijn hierbij aan het werk? Wat is de taak en het werk van de kunstenaar? Naast het werk van Nietzsche bespraken we ook de gedachten van  filosofen en kunstenaars als Herakleitos, Arthur Schopenhauer, Richard Wagner, Vincent van Gogh en Edvard Munch.

Het werd een mooie en inspirerende avond en een interessante dialoog met een geïnteresseerd en betrokken publiek.

Meer over deze avond en het Filosofie Triduüm via:  http://www.plaka-kunst.nl/filosofie-triduum/

ANTHEIA mini-symposium Van Gogh aan het werk – de kunstenaar in het atelier 21 september 2013 Van Gogh Museum Amsterdam

Naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Van Gogh aan het werk’ organiseert Antheia weer een bijzondere ontmoeting tussen de filosofie en de kunst. In het mini-symposium ‘Van Gogh aan het werk – de kunstenaar in het atelier’ volgen we de ontwikkeling van de kunstenaar Van Gogh op de voet en komen we tot nieuwe inzichten in het proces van het scheppen van een kunstwerk. Lees verder →

Henry van de Velde in Weimar

In 1902 krijgt de kunstenaar, ontwerper en architect Henry van de Velde (1863-1957) de uitnodiging van de Groot-Hertog van Sachsen-Weimar om naar Weimar te komen. Van de Velde begon zijn studie in de kunsten in 1882, aan de Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen, zijn geboortestad. Na zijn verblijf in Parijs en Barbizon sluit hij zich in 1887 aan bij ‘Les Vingt’, een avant-garde kunstenaarsgroep in Brussel, en beproeft hij het neo-impressionisme. Vanaf de jaren negentig houdt hij zich intensief bezig met de Engelse Arts and Crafts-beweging, met als centrale figuren William Morris en Walter Crane. Hij gaat steeds meer lezingen houden rond de nieuwe ideeën die hij zo opdoet. Vanaf deze tijd gaat zijn aandacht sterk uit naar de toegepaste kunsten, de kunstnijverheid. Het schilderen verdwijnt uit het zicht.

Das Haus unter den hohen Pappeln

Das Haus unter den hohen Pappeln

 

Henry van de Velde ontwerpt zijn eerste woonhuis, ‘Bloemenwerf’, in 1895. Het bijzondere huis onderscheidt zich van de toen gebruikelijke bouwstijl. Vele bezoekers bewonderen de eenvoud, de bescheidenheid en de goed doordachte indeling van de beschikbare ruimte. Onder hen bijvoorbeeld kunstenaars als Henri de Toulouse-Lautrec en Emile Verhaeren en de kunstliefhebber Harry Graf Kessler. Zo trekt de architect ook de aandacht van Siegfried Bing. De galeriehouder vraagt hem om vier kamer inrichtingen te verzorgen voor zijn kunsthandel ‘Maison de l’Art Nouveau’. De eerste tentoonstelling in Parijs is geen succes bij het publiek. Maar op de Internationale Kunsttentoonstelling in Dresden krijgen de inmiddels vijf ontwerpen veel aandacht en bewondering. Henry van de Velde wordt op slag internationaal bekend. Lees verder →

Dromen van de Documenta 13 – Kassel revisited Lezingen 18 november 2012 Odoornerveen

Een boeiende dag naar aanleiding van de dertiende Documenta. De dOCUMENTA is dé toonaangevende kunstmanifestatie. Om de vijf jaar vormt de Documenta een staalkaart van wat de hedendaagse en eerdere moderne kunst op dit moment ons te bieden hebben. Rond de 860.000 belangstellenden bezochten dit jaar (2012) de tentoonstelling. ‘Documenta (13) is voor de bezoekers geen dagelijkse gebeuren. De tentoonstelling vertegenwoordigt voor de bezoekers eerder een vorm van levende cultuur’, zei curator Carolyn Christov-Bakargiev.

Tijdens de lezingen op de dag ‘Dromen van de Documenta – Kassel Revisited’ maken we niet alleen nader kennis met de kunstenaars en de kunstwerken van de manifestatie maar ook met de filosofische en kunsthistorische achtergronden van de getoonde werken. Lees verder →

De verliefden / Los enamoramientos van Javier Marías

In een interview vertelt de schrijver Marías dat hij nog steeds niet op een computer schrijft, maar op een ouderwetse schrijfmachine. Zo typt hij soms wel vijf tot zes keer zijn boek in wording over. ‘( -) ik schrijf niet om tijd te winnen. Ik schrijf om tijd te voelen.’

Maar niet alleen het tempo van zijn boeken wordt door de tijd bepaald. Het boek ‘De verliefden’ verkent de tijd zelf ook als thema. In het bijzonder de tijd vanuit het perspectief van de ‘verliefde’. Wat gebeurt er als je het onderwerp van die verliefdheid verliest? De vrouw die net haar man heeft verloren merkt verbaasd op dat zelfs haar gedachten erdoor zijn veranderd. ‘Ik weet het niet, het is alsof ik een ander hoofd heb, er komen dingen bij me op die ik vroeger nooit zou hebben gedacht.’ Lees verder →

‘Träume von der dOCUMENTA 13’ * d13 Documenta reis van 3 – 5 september 2012 Kassel Duitsland

Naar aanleiding van d13 organiseert Antheia samen met De Gouden Engel kunst en cultuurreizen de reis ‘Träume von der Documenta’. De Documenta, de toonaangevende kunstmanifestatie, vindt slechts om de vijf jaar plaats, en vormt een staalkaart van wat de hedendaagse en eerdere moderne kunst op dit moment ons te bieden hebben.

Deze bijzondere kunst en filosofie-reis biedt een afwisselend programma in een boeiende kunststad, met lezingen en begeleide bezoeken van de verschillende locaties. Daarbij maken we niet alleen nader kennis met de kunstwerken van de Documenta maar ook met de filosofische en kunsthistorische achtergronden van de getoonde werken. Lees verder →

Friedrich Nietzsche en het geheim van het scheppen lezing door Katja Rodenburg 25 mei 2012 Vrije Academie Den Haag

Over het creatieve proces in kunst en filosofie

‘Wellicht echter zullen dergelijke personen er altijd aanstoot aan nemen dat een esthetisch probleem zo ernstig opgevat wordt, omdat zij namelijk in de kunst niet meer kunnen zien dan een aardig extra, bellengerinkel bij de ‘ernst van het bestaan’, ( – )

Ter lering van deze ernstige personen moge dienen dat ik ervan overtuigd ben dat de kunst de hoogste opgave is van dit leven ( – )’

Friedrich Nietzsche in De geboorte van de tragedie uit de geest van de muziek

Lange tijd kijken filosofen alleen naar het kunstwerk zelf. Vooral vragen als ‘wat is schoonheid’ en ‘wat is kunst’ zijn belangrijk.

Maar Friedrich Nietzsche interesseert zich meer voor wat daar aan vooraf gaat: het creatieve proces. Hoe gaat de kunstenaar te werk, met welke krachten krijgt hij te maken? Welke positie moet hij daarbij innemen?  Kortom: wat is het geheim van het scheppen?

Datum en tijd: vrijdag 25 mei 2012, 14.00 u – 16.30 u

Plaats: Vrije Academie Werkplaats voor Beeldende kunsten, Paviljoensgracht 20-24,  Den Haag

Entree: gratis: vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld